Geschiedenis en Egodocumenten

 
December is niet alleen de maand van dankbetuigingen, maar natuurlijk ook van feestdagen. Dat was in de negentiende eeuw niet anders dan nu. Ook toen vierde men Sinterklaas en Kerstmis en waren het natuurlijk de kinderen die daar volop van genoten. George van Heeckeren van Wassenaer schreef (in het Engels) in 1867, op elfjarige leeftijd, over de sinterklaasviering op Kasteel Twickel, het buitenverblijf van de familie.

 
The day of the 5th of December or rather the evening was too memorable not to let you know all about it. St. Nicolas that day makes your heart throt with joy, and surely the evening of that day 1867 was amusing. We had made for each servant a little surprise and they did not know anything about it. The day before they remarked something because the schoolroom was dreadfully dirty and they knew we were assembled with mr Jansen to make reels
The following evening all at once papa proposed to dress himself up as St. Nicolas and appear thus in the gallery. Everyone applauded to this. Papa put on a great cloak, a hat of a bishop, a beard and a great stick in his hand. Dolly was dressed up as a servant of Mr. St Nicolas. Majestically they appeared.

 
George van Heeckeren van Wassenaer (1856-1883) was de oudste zoon van Jacob Derk Carel baron van Heeckeren van Wassenaer – Twickel (1809-1875), kamerheer en opperstalmeester in dienst van het Koninklijk Huis. Bovenstaand citaat heb ik ditmaal niet zelf gevonden, maar is afkomstig uit de recente publicatie Jonker in de 19e eeuw. George van Heeckeren van Wassenaer, de kleine heer van Twickel van Christine Sinninghe Damsté-Hopperus Buma.

Sinninghe Damsté was aanvankelijk gevraagd om de speelgoedcollectie van kasteel Twickel (bij het Overijsselse Delden) te inventariseren, maar kwam tijdens haar zoektochten allerlei schriftjes, boekjes en briefjes tegen van de drie kinderen Van Heeckeren van Wassenaer. Daarop verscheen eerder dit jaar – in eigen beheer – het boekje dat op zeer persoonlijke wijze de geschiedenis vertelt van de jeugdjaren en de opvoeding van een negentiende-eeuws adellijk jongetje en zijn broertje en zusje

Jonker in de 19e eeuw is tot groot genoegen van ondergetekende rijk aan petites histoires, citaten en afbeeldingen van briefjes en opstellen, en foto’s van het gezin en de kinderen. In veel studies over adel, patriciaat, kinderen en opvoeding ligt de nadruk vaak op het intensieve onderwijs, de kostscholen, de etiquetten en het standsbewustzijn. Soms is het dan ook (te) gemakkelijk om de hoogste standen als een zouteloze groep netwerkers te zien. Eerder heb ik reeds aangetoond dat onder anderen Jan Boissevain een sympathiek voorbeeld van een allerminst saaie groep ‘nette mensen’ was,, en ook Sinninghe Damsté laat in dit boekje zien dat er naast de verplichte etiquette en vorming ook veel ruimte was voor liefde, genegenheid en plezier. Zoals toen de deftige Van Heeckeren van Wassenaer zich verkleedde als Sinterklaas, en zoals toen de kleine jonker George de kerstcadeautjes tot leven liet komen in een opstel over kerst:

 
It was the 19th of December; all the ornaments and lots were hanging at the tree and all was ready. We were all out for a ride and I do not know how I knew that all the things on the tree had a general conversation.
‘I am number one’, screamed proudly the great cushion, as it lifted itself up.
‘You are number one, that is true’, said Azelle’s pincushion, ‘but I amd the finest, for see what beauty I am.’

 
Het mooi vormgegeven boekje Jonker in de 19e eeuw is een musthave voor eenieder die zich professioneel of als liefhebber bezighoudt met de negentiende eeuw of met het onderwerp van de opvoeding. Het is in eigen beheer uitgegeven, en te bestellen op www.jonkerinde19eeeuw.nl